"Vlaming toont veel interesse voor nieuwe mogelijkheden"

30/10/2008 - Naar aanleiding van Allerheiligen publiceerden Gazet van Antwerpen en Het Belang van Limburg de bijlage 'In de Tuin van de Dood', waarin alle vragen over (leven na) de dood en begrafenissen aan bod komen. 

Vlaams minister Marino Keulen, bevoegd voor begrafenissen, heeft al heel wat verwezenlijkt in de sector. "Je kunt een dergelijke wetgeving pas aanpassen als je je in het leed van de mensen probeert te verplaatsen", aldus Marino Keulen.

"Vlaming toont veel interesse voor de nieuwe mogelijkheden"

Van Vlaams minister Marino Keulen is veel geweten, maar amper dat hij als minister ook bevoegd is voor begrafenissen. Toch heeft hij tijdens zijn ambtstermijn al heel wat in die sector verwezenlijkt. Zo mag, om foute begrafenissen te voorkomen, iedere Vlaming voortaan zijn laatste wilsbeschikking over zijn uitvaart aan de bevolkingsdienst van zijn gemeente overmaken. Maar ook de as van een overleden familielid kunt u voortaan mee huiswaarts nemen, het een dierbaar plekje geven of ze zelfs onder de familie verdelen. Dat en nog veel meer liet Marino Keulen ons weten tijdens een uitvoerig gesprek op zijn kabinet in Brussel.

"Wat veel mensen niet weten is dat we geregeld met schrijnende verhalen geconfronteerd worden", zegt Marino Keulen. "Zoals dat van het koppel dat door een ongeval een kind verliest en dagelijks passeert op de plek waar dit ongeval plaatsvond. Die mensen kunnen dat niet aan en willen verhuizen naar de andere kant van het land. Hun kind willen ze meenemen om het daar opnieuw te begraven zodat ze het dagelijks kunnen bezoeken. Maar de wet voorzag dat een stoffelijk overschot dat nog geen tien jaar begraven ligt, niet verplaatst mag worden, tenzij sprake is van een gerechtelijke procedure. Die regels hebben we nu versoepeld om dit wel mogelijk te maken. Je kunt een dergelijke wetgeving pas aanpassen als je je in het leed van de mensen probeert te verplaatsen."

"Je kunt een wetgeving pas aanpassen als je je in het leed van de mensen probeert te verplaatsen"

Marino Keulen is er van overtuigd dat de Vlaming heel bewust omgaat met de dood. "Ook jongeren zijn ermee bezig, ondanks de taboesfeer die errond hangt. En dat is een goede zaak." Toch heeft de dood in sommige gevallen ook een communautair tintje. "Tot voor kort had de overheveling van de bevoegdheid over het vervoer van lijken naar de gewesten een administratieve vertraging voor gevolg. Als bijvoorbeeld een Vlaming in Walloniƫ overleed, moest het stoffelijk overschot immers een gewestgrens over. Met een hoop administratie tot gevolg. En dat is bij een uitvaart niet zo evident. "Dat was inderdaad een lacune, die we inmiddels in overleg tussen de verschillende gewesten hebben opgelost."

"Tot voor kort ging een overledene-zonder-familie mee in de rij van de graven van het kerkhof"

Een uitvaart of begrafenis tegemoet zien die tegen je overtuiging indruist, baart heel wat mensen zorgen. Vooral voor wie leeft zonder familie of in onmin met zijn familie. Marino Keulen: "Het is de begrafenisondernemer en de ambtenaar van de burgerlijke stand die dan alles moeten regelen. Tot voor kort ging zo'n overledene meestal mee in de rij van de graven op het kerkhof. Maar of die persoon dat wel wilde, was niet duidelijk. Het is daarom dat iedereen die dat wil voortaan bij de dienst bevolking zijn laatste wilsbeschikking kan laten vastleggen. Daarin staat op welke manier de uitvaart van de overledene moet plaatsvinden en aan welke rituelen die persoon belang hecht en uiteraard voor welk geloof hij of zij staat, of helemaal niet gelovig is. We hebben naar de gemeenten ook een brief gestuurd met de vraag om een neutrale ruimte ter beschikking te houden voor een afscheidsplechtigheid van mensen die bijvoorbeeld niet gelovig zijn. Dat kan in een uit gebruik geraakte kerk zijn, of in een zaal in de buurt. Als familieleden en vrienden er maar kunnen zitten, als de overledene opgebaard kan worden en als er afscheidstoespraken gehouden kunnen worden. Ook voor moslims, hindoes en Joden is het uitermate belangrijk dat zij hun doden volgens eigen ritueel kunnen begraven. Voor hindoes bijvoorbeeld kan het belangrijk zijn dat de dampen van een gecremeerd familielid worden opgevangen en meegenomen."

"De as van een overledene kan zelfs verdeeld worden"

Terwijl twintig jaar geleden in Vlaanderen zo'n twintig procent van de overledenen gecremeerd werd is dat aantal nu opgelopen tot de helft en in de steden zelfs tot zeventig procent. En dat brengt meteen ook knelpunten in de wetgeving aan de oppervlakte. "We hebben de wetgeving ook op dit vlak moeten versoepelen", zegt Marino Keulen: "Zo is het niet alleen familie van de eerste graad die de as mee huiswaarts mag nemen, maar ook van de tweede graad. Zoiets kan met een document geregeld worden bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. De as kan zelfs onder de kinderen verdeeld worden. Het is wel belangrijk dat dit allemaal op voorhand geregeld is. Het kan best ook dat iemands as in zijn tuin begraven wordt, bijvoorbeeld bij een boom waar die persoon een groot deel van zijn leven doorbracht of elders op een geliefkoosd plekje."

"Bovengronds begraven is ook aangewezen op plaatsen waar het grondwater te hoog staat"

"De globalisering en de grote migratiestromen die daaruit voortvloeien, leiden ertoe dat we ook in ons land te maken krijgen met andere soorten van gebruiken en tradities in het begraven van overledenen. Het bovengronds begraven is daar een voorbeeld van." In Vlaanderen gebeurt dit al in Lanaken, de gemeente waar Marino Keulen van afkomstig is, en sinds kort ook in Gent. Marino Keulen: "Maar het kan soms ook aangewezen zijn op plaatsen waar het grondwater te hoog staat." Ook lijkwaden zijn voortaan toegelaten. "Het is niet meer verplicht om in een kist begraven te worden", gaat Keulen verder. "Daar zijn wel een aantal voorwaarden aan gekoppeld die te maken hebben met hygiƫne en afbreekbaarheid van het gebruikte materiaal." Want zelfs na onze dood vervuilen we de aarde nog een beetje. En om ook onder de grond of in de lucht die vervuilende elementen te verminderen, is ook op dat vlak een regelgeving uitgewerkt. "Niet alleen de kist moet van afbreekbaar, milieuvriendelijk materiaal gemaakt zijn. Zelfs de handvatten en de nagels in uw doodskist moeten zodanig gefabriceerd zijn dat ze het milieu het minst belasten."

"Persoonlijk verkies ik de natuurlijke ontbinding in de grond"

Erg gevoelig ligt het begraven van foetussen. "Vroeger mocht dat pas vanaf zes maanden. Die termijn hebben we vervroegd tot drie maanden. Voor heel wat mensen is dit belangrijk in het verwerken van dit trauma. Een foetus verliezen is een gebeurtenis die een mens een heel leven lang bijblijft."

"Hoe ik mijn eigen laatste levensreis zie? Ik hoop dat er op de begrafenis veel goede vrienden aanwezig zijn. Er mag, wat mij betreft, heel wat volk bij zijn - ik ben nu eenmaal een volksmens - als er ook maar wat goede muziek gedraaid wordt. Er mogen best wat verhalen over mijn leven verteld worden en hopelijk met een knipoog. Wat mijn begrafenis betreft opteer ik er voor de grond in te gaan. Ik verkies de natuurlijke ontbinding. Ik hoop alleen dat het geen trieste gebeurtenis wordt. Mijn begrafenis mag ook een spiegel zijn van mijn leven, mag de levenslust uitstralen waarmee ik dit leven heb geleid."

Chris NELIS
Bron: Gazet van Antwerpen, Het Belang van Limburg

Bekijk hier de volledige bijlage 'In de Tuin van de Dood'

Meest Recente Posts

In de kijker

Contact

Hoe kan ik u helpen?

Heeft u vragen, opmerkingen of suggesties? Contacteer mij gerust.